Improviseren op de piano

Improviseren op de piano is makkelijker dan je denkt, als je eenmaal de “spelregels” begrijpt. Van improvisatie is sprake als de muziek niet van te voren is vastgelegd en door de pianist tijdens het spelen spontaan wordt verzonnen.

Dat klinkt heel ingewikkeld, maar als je akkoorden en toonladders kunt spelen, kun je de basis begrijpen van het improviseren, wat ik je in deze video uitleg.

Wat is improvisatie?

Improvisatie is het tegenovergestelde van een compositie, waarbij een muziekstuk wel van te voren is vastgelegd in bijvoorbeeld bladmuziek. De term improvisatie betekent dan ook in het Latijns “onvoorzien“.

Vroeger in de klassieke muziek was het zeer gebruikelijk dat iedereen leerde improviseren op de piano. Vandaag de dag is dat minder voor de hand liggend en wordt er in het algemeen minder aandacht aan besteed. In de Jazz cultuur daarentegen is improvisatie een zeer belangrijk onderdeel. Aan de hand van vaste akkoordenschema’s wordt de melodie geïmproviseerd.

Hoe kun je zelf improviseren?

Improviseren is meer dan zomaar wat willekeurige toetsen aanslaan. Het een slimme manier van de juiste akkoorden combineren (die je met de linkerhand aanslaat) met de juiste melodie (die je met je rechterhand speelt).

Als ik improviseer bedenk ik me altijd eerst welke akkoorden ik wil aanslaan, soms bedenk ik me dat van te voren, maar vaak ook tijdens het spelen. Terwijl ik een akkoord aansla, weet ik bijna automatisch welke toetsen daar mooi bij passen. Ik ken immers de verschillende toonladders die horen bij dezelfde akkoorden (een C-toonladder hoort, hoe kan het ook anders, bij een C-akkoord). En dan is het alleen nog maar een kwestie van het willekeurig aanslaan van die toetsen die voorkomen in de toonladder bij het akkoord dat ik op dat moment speel.

Zelf oefenen met improvisatie

Wil je zelf beginnen met improvisatie raad ik je aan het eerst eens met twee akkoorden te proberen die je steeds afwisselt, bijvoorbeeld het C- en het F-akkoord. Leer goed de toonladders die hier bij horen, je ziet me deze ook voorspelen in de video.

Eerst sla je het C-akkoord aan (linkerhand) samen met wat willekeurige toetsen die ook voorkomen in de C-toonladder (rechterhand). Daarna sla je het F-akkoord aan en speel je tegelijkertijd een aantal willekeurige toetsen die voorkomen in de F-toonladder. Vervolgens sla je weer het C-akkoord aan, enzovoorts. Pas als dat goed gaat kun je het eens proberen met meerdere akkoorden. Een populair akkoordenschema is C – G – Am – F.

Bij een improvisatie is het ook belangrijk dat er ritme in je spel zit, zodat het wel op een liedje lijkt. Een handige tip is bijvoorbeeld elke keer dat je een akkoord aanslaat, je met de rechterhand vier toetsen aanslaat en dan pas door gaat naar het volgende akkoord. Op die manier speel je in een maat van vier tellen, waardoor het beter klinkt. Je kunt anders ook hardop meetellen in groepjes van vier, zodat je weet wanneer je van akkoord kunt wisselen.

Als je nog nooit hebt geïmproviseerd, kan dit heel intimiderend overkomen. Als je echter doorzet en blijft oefenen, zul je er steeds handiger in worden. Je zult hierdoor uiteindelijk een betere pianist worden en makkelijker liedjes naspelen op gehoor.

Ik ben erg benieuwd hoe dit je vergaat, dus ik zou het erg leuk vinden als je dit even laat weten in een reactie hieronder!