Improviseren op de piano

Improviseren op de piano is makkelijker dan je denkt, als je eenmaal de “spelregels” begrijpt. Van improvisatie is sprake als de muziek niet van te voren is vastgelegd en door de pianist tijdens het spelen spontaan wordt verzonnen.

Dat klinkt heel ingewikkeld, maar als je akkoorden en toonladders kunt spelen, kun je de basis begrijpen van het improviseren, wat ik je in deze video uitleg.

Wat is improvisatie?

Improvisatie is het tegenovergestelde van een compositie, waarbij een muziekstuk wel van te voren is vastgelegd in bijvoorbeeld bladmuziek. De term improvisatie betekent dan ook in het Latijns “onvoorzien“.

Vroeger in de klassieke muziek was het zeer gebruikelijk dat iedereen leerde improviseren op de piano. Vandaag de dag is dat minder voor de hand liggend en wordt er in het algemeen minder aandacht aan besteed. In de Jazz cultuur daarentegen is improvisatie een zeer belangrijk onderdeel. Aan de hand van vaste akkoordenschema’s wordt de melodie geïmproviseerd.

Hoe kun je zelf improviseren?

Improviseren is meer dan zomaar wat willekeurige toetsen aanslaan. Het een slimme manier van de juiste akkoorden combineren (die je met de linkerhand aanslaat) met de juiste melodie (die je met je rechterhand speelt).

Als ik improviseer bedenk ik me altijd eerst welke akkoorden ik wil aanslaan, soms bedenk ik me dat van te voren, maar vaak ook tijdens het spelen. Terwijl ik een akkoord aansla, weet ik bijna automatisch welke toetsen daar mooi bij passen. Ik ken immers de verschillende toonladders die horen bij dezelfde akkoorden (een C-toonladder hoort, hoe kan het ook anders, bij een C-akkoord). En dan is het alleen nog maar een kwestie van het willekeurig aanslaan van die toetsen die voorkomen in de toonladder bij het akkoord dat ik op dat moment speel.

Zelf oefenen met improvisatie

Wil je zelf beginnen met improvisatie raad ik je aan het eerst eens met twee akkoorden te proberen die je steeds afwisselt, bijvoorbeeld het C- en het F-akkoord. Leer goed de toonladders die hier bij horen, je ziet me deze ook voorspelen in de video.

Eerst sla je het C-akkoord aan (linkerhand) samen met wat willekeurige toetsen die ook voorkomen in de C-toonladder (rechterhand). Daarna sla je het F-akkoord aan en speel je tegelijkertijd een aantal willekeurige toetsen die voorkomen in de F-toonladder. Vervolgens sla je weer het C-akkoord aan, enzovoorts. Pas als dat goed gaat kun je het eens proberen met meerdere akkoorden. Een populair akkoordenschema is C – G – Am – F.

Bij een improvisatie is het ook belangrijk dat er ritme in je spel zit, zodat het wel op een liedje lijkt. Een handige tip is bijvoorbeeld elke keer dat je een akkoord aanslaat, je met de rechterhand vier toetsen aanslaat en dan pas door gaat naar het volgende akkoord. Op die manier speel je in een maat van vier tellen, waardoor het beter klinkt. Je kunt anders ook hardop meetellen in groepjes van vier, zodat je weet wanneer je van akkoord kunt wisselen.

Als je nog nooit hebt geïmproviseerd, kan dit heel intimiderend overkomen. Als je echter doorzet en blijft oefenen, zul je er steeds handiger in worden. Je zult hierdoor uiteindelijk een betere pianist worden en makkelijker liedjes naspelen op gehoor.

Ik ben erg benieuwd hoe dit je vergaat, dus ik zou het erg leuk vinden als je dit even laat weten in een reactie hieronder!

Over de schrijver
Steven is oprichter en eigenaar van PianoPro. Hij speelt vanaf zijn 10e levensjaar piano en geeft naast pianoles sinds 2007 ook online pianoles. Zijn filosofie is dat iedereen sneller en makkelijker kan leren piano spelen met behulp van akkoorden. Met bijna een miljoen video views en duizenden cursisten is PianoPro.nl de grootste pianoles website van de Benelux.
louise
Door

louise

op 12 Sep 2012

Steven bedankt voor je prachtige improvisatie ,ik vindt het geweldig dat je steeds weer wat nieuws stuurt, op t moment ben ik op vakantie maar als ik thuis kom ga ik er zeker mee aan de slag. Nogmaals bedankt en tot de volgende keer. Vrgr. Louise

Wim
Door

Wim

op 05 Jan 2017

Hoi Steven, dank je wel. Ik ga mijn best doen. Vrgr Wim

Steven
Door

Steven

op 29 Jan 2017

Super te horen, Wim! Heel veel succes! Groet, Steven

julia
Door

julia

op 12 Sep 2012

Wow wat een super les weer! Ik steek hier veel van op. Hartstikke leuke melodie heeft u bedacht! Mijn hartelijke groeten. Liefs Julia x.

Steven
Door

Steven

op 12 Sep 2012

Bedankt voor je leuke reactie en succes met improviseren! :) Groeten, Steven

gertine kwak
Door

gertine kwak

op 12 Sep 2012

hoi steven . leuk liedje die op het eind speel ik ben zelf een nummer aan het schrijven maar het is best wel lastig . groetjes Gertine Kwak

Steven
Door

Steven

op 12 Sep 2012

Hoi Gertine, wat gaaf dat je een eigen nummer aan het schrijven bent. Als je 'm af hebt, maak je er dan een filmpje van? Succes in ieder geval, ik hoop dat mijn video je heeft geholpen! Steven

Gertine kwak
Door

Gertine kwak

op 15 Feb 2013

ja zal ik zeker doen ik :). groetjes Gertine

Larissa
Door

Larissa

op 12 Sep 2012

Wow, wat lijkt het me toch heerlijk als je zo veel basis hebt dat je zo kunt improviseren. Ik probeer het wel eens en val dan vaak terug op stukjes uit al eerder gespeelde liedjes. Door het aantal akkoorden bij een improvisatie te vergroten, krijg je natuurlijk ook meer mogelijkheden. Eerst de basisakkoorden en bijbehorende toonladders er maar eens inrammen dus! Bedankt voor de heldere uitleg. Groetjes Larissa.

Steven
Door

Steven

op 12 Sep 2012

Een goed voornemen, Larissa, om meer akkoorden en bijbehorende toonladders te leren! Vervolgens blijven oefenen, oefenen en nog eens oefenen. En dan zul je zien dat je steeds minder terug valt op dezelfde melodie die je al kent. Probeer, experimenteer en het zal steeds beter gaan. Succes! :)

trees
Door

trees

op 13 Sep 2012

Hallo Steven, Heel leuk wat je doet! Ik moet zeggen dat ik er steeds niet toe kom om eens goed aan de slag te gaan....werk, weinig tijd enz.. Vroeger heb ik een flink aantal jaren les gehad en als ik zojuist je improvistatievideo bekijk en hoor, ben ik eigenlijk jaloers. Het maakt enthousiast! Dus.... aan de slag. Ik vind dat je het piano-spelen leuk toegankelijk maakt op een heel speelse manier....compliment! Hartelijke groeten, Trees de Jong

Steven
Door

Steven

op 13 Sep 2012

Bedankt voor je complimenten, Trees! Ik hoop dat je meer tijd kunt vinden voor deze prachtige hobby. Ik weet zeker dat als dat lukt je productiever en creatiever zult zijn in je werk, dus ik zou zeggen: ga ervoor! ;-)

Madelein Linders
Door

Madelein Linders

op 13 Sep 2012

Hallo Steven, ik heb net je video gezien (improvisaties), daar heb ik inderdaad heel veel aan, de akkoorden heb ik net onder de knie, nu weet ik hoe ik kan improviseren, in de rechterhand lukt dat prima, met de akkoorden erbij gaat tot op heden goed, alleen ik heb iemand nodig die dat inderdaad mij haarfijn uitlegt. Je video hierover is overduidelijk. Bedankt, ik ga binnenkort flink oefenen. Groetjes, madelein, en nogmaals bedankt!

Steven
Door

Steven

op 14 Sep 2012

Graag gedaan, Madelein, fijn dat het al zo goed lukt!

Wim van Weij
Door

Wim van Weij

op 14 Sep 2012

Hallo Steven, Goede piano improvisatie gegeven, alleen om dat even na te doen zal waarschijnlijk zeer veel oefening kosten.Ben nog bezig met keyboardles met gedeeltelijk piano op een stage piano.Hierna wil ik mij meer gaan toeleggen op het pianospel. Groetjes Wim

Steven
Door

Steven

op 14 Sep 2012

Hallo Wim, het kost inderdaad veel tijd. Goed dat je ook al les hebt op een stage piano, je zult zien dat deze aanslag al veel meer overeen komt met een echte piano door de gewogen toetsen dan een keyboard. Succes! Steven

David
Door

David

op 16 Sep 2012

Van harte dank voor deze les! Echt heel duidelijk. Veel duidelijker dan de muziekschool waar ze do-re-mi-fa-sol-la-si door je strot rammen.

Emmanuella Janssens
Door

Emmanuella Janssens

op 19 Sep 2012

hoi, ik heb net een piano van roland gekocht hpi-6f (met een educatief systeem in voorzien), maar jouw filmpjes helpen me toch beter! ik ga elk filmpje bekijken en tekst lezen van jouw en hoop dat ik er een beetje mee vooruit geraak. Ik kan wel noten lezen en mijn rechterhand op de piano lukt een beetje, maar vooral de akkoorden zijn een ramp! Groetjes! Emmanuella Janssens

Steven
Door

Steven

op 20 Sep 2012

Hoi Emmanuella, gefeliciteerd met de aankoop van je nieuwe digitale piano. Dat is een hele mooie! Roland is altijd een goede keuze (Yamaha ook overigens, mochten andere lezers nog op zoek zijn). Fijn te horen dat je wat aan mijn filmpjes hebt. Als je nog moeite hebt met akkoorden moet je dit filmpje maar even bekijken van mij: https://pianopro.nl/akkoorden-verder-uitgelegd/ Succes! Steven

julian
Door

julian

op 20 Oct 2012

echt super geweldig dit. op youtube kan ik geen 1 soort filmpje over dit vinden. echt geweldig, alleen natuurlijk wel blijven oefenen. ltrzz

Steven
Door

Steven

op 26 Oct 2012

Hey Juultje, klopt volgens mij ben ik ook de enige die dit uitlegt. En inderdaad, blijven oefenen! :-)

rinus schrijver
Door

rinus schrijver

op 28 Oct 2012

ik zal me even voorstellen, ben rinus, 60 jaar oud, en al 10 jaar bezig op mijn keyboard. maar ik wilde wat anders en vond deze site. lekker improvisren. je uitleg vondt ik super en ik ga er gelijk mee aan de slag. met vriendelijke groet rinus

Steven
Door

Steven

op 05 Nov 2012

Fijn te horen, Rinus. Veel plezier met je improvisatie!

fleur
Door

fleur

op 06 Nov 2012

hallo, ik wil graag leren piano spelen ik kan al wel wat liedjes zoals i follow rivers ik kan ook een klein beetje noten lezen alleen ik weet niet hoe je aan bladmuziek komt want op de meeste sites moet je betalen:( mijn vraag is eigelijk of jij mischien bladmuziek op deze site wil zetten??? je filmpje op youtube en op deze site zijn super leuk en leerzaam!! groetjes fleur

Steven
Door

Steven

op 09 Nov 2012

Hoi Fleur, Dank voor je leuke berichtje, als ik het zo lees ben je al goed bezig! Helaas mag ik geen bladmuziek op mijn website zetten i.v.m. het auteursrecht. Wel zou je kunnen zoeken in Google naar "free sheet music" ("gratis bladmuziek"). Je komt dan op enkele grote Amerikaanse websites waar veel gratis bladmuziek is te vinden. Let wel: omdat het gratis is betekent het meestal dat het klassieke werken zijn, omdat deze inmiddels vrij zijn van auteursrechten. Wil je moderne nummers op bladmuziek hebben zul je hiervoor echt moeten betalen. Of je kunt natuurlijk in Youtube je favoriete nummer invullen + "tutorial piano". Dan zie je vaak mensen die uitleggen hoe je 'm moet spelen. Succes ermee!

Emmanuella Janssens
Door

Emmanuella Janssens

op 08 Feb 2013

Hallo, Ik heb nu 5 maanden een piano in huis gehaald. Ik ben er tot hiertoe erg blij mee en boek veel vooruitgang. Ik kan noten lezen, want heb vroeger muziekschool gedaan, maar koos destijds voor viool. Nu zit ik een beetje “vast”. Ik kan liedjes spelen zoals “love theme – romeo & julia” en “legends of the fall” etc… maar heel erg basic. Ik speel de melodie met mijn rechterhand van de partituur en met mijn rechterhand speel ik de akkoorden letters die erboven staan (meestal gebroken akkoorden = heb ik van u geleerd) . Nu wil ik erg graag mijn grenzen verleggen. Mijn doel is “love is a mystery van ludovico einaudi”. Om dit te kunnen spelen moet ik een fasleutel kunnen lezen en daar loopt het echter fout. Ik kan onmogelijk de fa- en solsleutel tegelijkertijd lezen. Ik heb al vanalles geprobeerd, pianoboeken etc. Ik kan ook heel moeilijk een ander ritme/maat spelen dan enkel de gebroken akkoorden. Nu is mijn vraag, hoe moet ik nu verder? Moet ik om dit te kunnen naar een muziekschool gaan of kan ik verder doen zoals ik bezig ben? Kan ik het liedje van ludovico einaudi ook leren op mijn manier met de letters van de akkoorden (als ik deze online vind) of moet ik daarvoor echt de fasleutel leren??? Zoja hoe begin ik er dan aan? Ik hoop dat u me raad kan geven, want ik weet het echt niet meer. Bedankt alvast, Emmanuella Janssens

Steven
Door

Steven

op 08 Feb 2013

Beste Emmanuella, Ten eerste gefeliciteerd met de grote vooruitgang! Dan nu, je probleem. Je kunt met je linkerhand dus de melodie prima begeleiden, maar dan enkel met de akkoorden zoals je die van mij hebt geleerd. Zodra je van bladmuziek gaat spelen, lijkt er soms helemaal geen vast patroon meer in te zitten met de linkerhand, waardoor je vast loopt. Even twee zaken: 1. Je zegt dat je onmogelijk de fa- en solsleutel (ook wel de bas- en vioolsleutel genaamd) tegelijk kunt lezen. Waarom zou je deze tegelijk willen lezen? Ik zie bladmuziek altijd als een houvast: ik ken het nummer omdat ik het stap-voor-stap, toets-voor-toets heb geleerd en heb met de bladmuziek een visuele referentie omdat ik zie of de noten omhoog of omlaag gaan. Of er een rust is, of dat ik juist sneller moet spelen. Er zijn maar weinig mensen in Nederland die ingewikkelde bladmuziek na één keer gezien te hebben vlekkeloos kunnen naspelen. Dus ten eerste zou ik willen zeggen: ontleed het liedje met behulp van de bladmuziek. Kijk noot voor noot welke toetsen je moet aanslaan. Eerst een klein stukje en enkel met de linkerhand. Als dat goed gaat ga je pas verder. En pas als je alles kunt spelen met je handen afzonderlijk ga je het langzaam aan samen proberen. Op die manier zou het je zeker moeten lukken! 2. Dit is een stapje moeilijker, maar een andere optie is om de toetsen te analyseren en te kijken welk akkoord ze eigenlijk beslaan. Als ik bijvoorbeeld deze toetsen zie: G-C-D-E, weet ik dat ik dit kan vervangen door een C-akkoord, omdat de meeste toetsen terug komen in het C-akkoord (de D, die als enige er niet in voort komt, is enkel een sierlijke noot om het akkoord iets extra's mee te geven). Op deze manier kun je het liedje dus ook leren op de manier die je al gewend bent. Persoonlijk pak ik altijd een soort tussenoplossing waarin ik kijk hoe de componist het bedoelt heeft, en hoe ik mijn stijl van spelen daarop aan kan passen. Op deze manier kan ik het liedje redelijk snel naspelen, zonder dat ik de bedoelingen van de componist compleet om zeep help ;-) Tot slot, als je wat verder bent zoals jij en je wilt graag verder, is persoonlijke begeleiding een zeer goede optie. Wellicht kun je een pianoleraar bij jou in de buurt vinden waar je wat proeflessen kunt nemen om te zien of je daarmee verder komt. Bij een muziekschool zit je er soms al direct een wat langere tijd aan vast, dus let daar even op als je nog niet zeker weet of dat iets is voor je. Als je verder nog concrete vragen hebt, beantwoord ik ze natuurlijk ook graag! Heel veel succes gewenst! Steven

Emmanuella Janssens
Door

Emmanuella Janssens

op 12 Feb 2013

Bedankt alvast voor je reactie!! Ik heb mijn zinnen gezet op het liedje "love is a mystery" van ludovico einaudi... Ik vrees dat het (te) hoog gegrepen is voor mij. Ik blijf nochtans wel volhouden. Ik heb per noot dat op de bassleutel staat de letter boven geschreven, zodat ik de linkerhand iets sneller kan aflezen. Wat je zegt over zoeken welk akkoord er past bij de noten, dat is nogal moeilijk in dit nummer. Eigenlijk doet zowel de linkerhand als de rechterhand begeleiding, vandaar ik de linkerhand moeilijk kan vervangen in enkele akkoorden. Ken je het liedje?? Het is echt prachtig! Je moet het maar eens beluisteren via you tube! Voor u zal het wel een heel stuk makkelijker zijn om het na te spelen. Groetjes, Emmanuella

Steven
Door

Steven

op 13 Mar 2013

Ludovico Einaudi heeft meerdere briljante stukken geschreven, zo inderdaad ook "Love is a mystery"! Ik beluister 'm nu terwijl ik deze reactie voor je schrijf ;-) Prachtig! Als je in Youtube zoekt op: "love is a mystery ludovico einaudi piano cover" zie je een mevrouw op een witte piano dit nummer spelen. Wellicht helpt dat je al iets meer simplificeren hoe dit nummer op enkel een piano gespeeld kan worden. Je ziet haar dan duidelijk met de linkerhand akkoorden spelen (gebroken). De rechterhand is inderdaad niet altijd een duidelijke melodie, wat het inderdaad wat moeilijker maakt na te spelen. Ik moet ook even kijken hoor, maar oefening baart kunst. Hoe vaker je liedjes naspeelt, hoe makkelijker en hoe sneller het zal gaan ;-)

Jan
Door

Jan

op 12 Mar 2013

Hoi Steven, goede en heldere filmpjes! Het valt me op dat je de terts weglaat uit de accoorden. Met welke reden is dat? Want dan hoor je toch geen verschil tussen A en Am?

Steven
Door

Steven

op 13 Mar 2013

Dat heb je heel scherp gezien, Jan! Het heeft eigenlijk een aantal redenen dat ik mijn akkoorden speel zoals ik ze speel. Voor degenen die niet weten waar Jan het over heeft: een C-akkoord speel ik bijvoorbeeld C - G - C, waarbij de laatste C een octaaf hoger ligt. In plaats van dat ik een C akkoord b.v. zo speel: C - E - G, waarbij je dus wel hoort of het een majeur of mineur akkoord is. 1. Ik vind het mooier als de toetsen van het akkoord wat verder uit elkaar liggen, met name in het laag. Zou ik een extra toets aanslaan om te laten horen of het majeur/mineur is vind ik het te vol klinken. 2. Ik vind het makkelijker en sneller spelen, bovendien geef ik met mijn rechterhand wel aan of iets majeur of mineur is. Soms geef ik echter wel met wat extra "sierlijke" noten aan of mijn linkerhand majeur of mineur is (b.v. een gebroken C-akkoord kan ik dan zo spelen: C - G - C - D - E). Goede vraag voor iemand die al wat verder is en ik hoop dat dit je wat duidelijkheid verschaft!

roel de vries
Door

roel de vries

op 18 Sep 2013

Dag Steven. Je vertelde in het filmpje dat bij dat F akkoord een f toonladder hoort, maar als ik improviseer met het akkoordschema c,f,a,g dan klinkt die bes erin rechts niet goed. Hoe kan dat dan? Groet, Roel.

Steven
Door

Steven

op 21 Oct 2013

Dag Roel, bij een F-akkoord hoort inderdaad een bes, maar die bes moet je dan wel aanslaan op het moment dat je daadwerkelijk het F-akkoord speelt. Een bes bij een C-akkoord gaat nog wel, maar bij een G-akkoord en A-akkoord moet je de bes zeker niet aanslaan, aangezien die bes dan erg vals klinkt. Omdat dat zo is, moet je je afvragen of je de bes uberhaupt wel wil spelen in dit akkoordenschema van C,F,A,G, omdat je vlak na het F-akkoord het A-akkoord speelt. Zou je echt veilig willen zitten in je melodie (dat het sowieso niet vals klinkt) zou je ook eens kunnen proberen op de eerste tel van de maat (dus als je waarschijnlijk van akkoord wisselt), de eerste toon van de melodie een toets moeten laten zijn die ook voorkomt in dat akkoord. Deze zin klinkt heel ingewikkeld, maar het komt op het volgende neer: op het moment dat jij het F-akkoord aanslaat, zou je op dat moment in de melodie een f, a of c toets moeten aanslaan (dit zijn immers de toetsen die ook voorkomen in dat akkoord). Ik hoop je hiermee wat verder te hebben geholpen. Succes!

Michel
Door

Michel

op 11 Oct 2014

Ik hou er ook van om te improviseren op de piano, wat ik hier wel even mis is de methode om hoe je nu de tonen gebruikt die ook bij elkaar passen dus niet vals klinken. Daarvoor zijn de major en minor scale uitgevonden tonen die precies bij elkaar passen. De schaal is wel elke keer anders en wordt bepaald door de eerste toets die je kiest bv de C toets om het even makkelijk te houden In de majeur schaal zou het dan wwhwwwh moeten zijn w staat voor hele noot h voor halve noot in c zijn dit alleen de witte toetsen dus erg makkelijk in mineur is dit echter whwwhww dus iets lastiger maar probeer het maar eens uit te vinden het heeft mij in ieder geval een hoop geholpen om te improviseren in mineur heb je trouwens 8 verschillende stijlen dus als je alles bij elkaar op telt heb je 96 verschillende toets combinaties die dus allemaal bij elkaar horen. Let wel op dat je de akkoorden ook in dezelfde combi`s speelt anders passen ze niet bij je rechterhand, als je nu een liedje gaat spelen kijk dan ook eerst in welke toon en welke stijl het gespeelt word dan kan je al een heleboel toetsen overslaan en word het dus makkelijker om te improviseren en om de goede niet vals klinkende noot te vinden.

Reactie plaatsen